Η Οικογένεια
Η οικογένεια του κόντε Νικολάου Σολωμού, του πατέρα του ποιητή, καταγόταν από τον Χάνδακα και ανήκε στις κρητικές οικογένειες που μετά την άλωση της Κρήτης από τους Τούρκους (1669) αναγκάστηκαν να καταφύγουν σε άλλα βενετοκρατούμενα μέρη του ελλαδικού χώρου. Ωστόσο, η οικογένεια Σολωμού δεν εγκαταστάθηκε αμέσως στη Ζάκυνθο. Ήδη το 1665 ο Φραγκίσκος Σαλαμών, πατέρας του προπάππου του ποιητή, βρίσκεται στα Κύθηρα όπου υπηρετεί ως αρχηγός στρατιωτικής μονάδας. Είναι παντρεμένος με την κυπριακής καταγωγής Ανεζίνα Ποδοκράτορα και έχει έναν γιο, τον Νικόλαο. Πατέρας και γιος θα πολεμήσουν στην Κρήτη εναντίον των Τούρκων και μετά την πτώση της θα επιστρέψουν στα Κύθηρα. Στα τέλη του 1670 προετοιμάζεται ή ίσως και πραγματοποιείται η μετοίκηση της οικογένειας στη Ζάκυνθο, αφού το όνομα του Νικόλαου Σαλαμών μνημονεύεται στη διαταγή (29.12.1670) του Γενικού Προνοητή της θάλασσας Αντωνίου Βενάρδου (Antonio Bernardo) με την οποία δίνεται η άδεια σε ορισμένες κρητικές οικογένειες να διατηρήσουν τους τίτλους που είχαν στην Κρήτη και να ενταχθούν στο συμβούλιο ευγενών της Ζακύνθου (δηλαδή, να γραφτούν στη Χρυσή Βίβλο. Πάντως, η παραμονή στη Ζάκυνθο θα είναι σύντομη και περιπετειώδης καθώς κατά τη διάρκειά της ο Νικόλαος θα συλληφθεί από τους Τούρκους και θα μεταφερθεί σκλάβος στην Μπαρμπαριά. Μετά την εξαγορά του, θα υπηρετήσει από το 1678 ως το 1716 στα Κύθηρα και στο Ναύπλιο, διορισμένος από τις βενετσιάνικες αρχές, και μόλις το 1716 θα εγκατασταθεί στη Ζάκυνθο, αναλαμβάνοντας αρχικά το αξίωμα του επόπτη των παραλίων και της πολιτοφυλακής του νησιού και στη συνέχεια του διοικητή του στρατού.
Ο Νικόλαος θα αποκτήσει δύο παιδιά, τον Ιωάννη-Μάρκο († 1761) και τον Δημήτριο († 1773), ο οποίος θα παντρευτεί την Ελένη Γριπώτη (†1772) και θα κάνει με τη σειρά του δύο παιδιά, τον Νικόλαο, τον πατέρα του ποιητή, και τον Σπυρίδωνα. Στις 18 Μαρτίου 1785, ο Νικόλαος Σολωμός και ο αδελφός του Σπυρίδωνας ζητούν από τις βενετσιάνικες αρχές να αναγνωρίσει τον τίτλο τους και γράφονται στη Χρυσή Βίβλο της Ζακύνθου ως ευγενείς (κόντηδες), τίτλος που θα χρειαστεί να τους αναγνωριστεί ξανά, από τον Ρώσο Διοικητική της Ζακύνθου (27.2.1800), μετά το κάψιμο της Χρυσής Βίβλου από τους δημοκρατικούς Γάλλους που είχαν καταλάβει τα Επτάνησα (1797-1798/9), και ξανά από την αγγλική Προστασία (με θέσπισμα της Βουλής, στις 22.7.1847). Ο τίτλος του κόντε, η κατοχύρωση του οποίου φαίνεται ότι ταλάνισε τον ποιητή και τον αδελφό του για πάρα πολλά χρόνια, αποτυπώνεται και στο οικογενειακό έμβλημα (οικόσημο) της οικογένειας, το οποίο εικονίζει, ακριβώς, το στέμμα του κόντε, εννέα αστέρια, έναν σταυρό και το ψάρι σολωμό. Salamon θα είναι αρχικά το επίθετο της οικογένειας και του ίδιου του ποιητή τόσο για τη διοίκηση και τη γραφειοκρατία όσο και για το άμεσο φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον. Dionisio Salamon, Dionisio Salomòs, Dionisio Solomòs και Διονύσιος Σολωμός θα είναι οι πλήρεις υπογραφές που θα χρησιμοποιήσει κατά καιρούς ο ποιητής.
Για την οικογένεια της μητέρας του ποιητή Αγγελικής Νίκλη δεν υπάρχουν πολλά γνωστά στοιχεία. Ο πατέρας της λεγόταν Δημήτριος. Η καταγωγή τους πρέπει να ήταν από την Μάνη, ενώ η παρουσία του επιθέτου Νίκλης στη Ζάκυνθο ανιχνεύεται από τα μέσα του 16ου αιώνα, χωρίς όμως να μπορεί να ταυτιστεί με την οικογένεια της Αγγελικής.