Η Τρίχα

Ένα από τα οκτώ ποιήματα του Συνθέματος 1833-1834 και, ειδικότερα, ένα από τα τέσσερα σατιρικά ποιήματα-όνειρα. Στόχος αυτού του πρώτου σατιρικού ονείρου είναι ο δικηγόρος του Ιωάννη Λεονταράκη Ναπολέων Ζαμπέλης. Η υπόθεση έχει ως εξής. Ο ποιητής κοιμάται και βλέπει στον ύπνο του τον φλάρη (καθολικό καλόγερο) του βαρόμετρού του να ζωντανεύει και να μιλά κοροϊδευτικά για διάφορους επτανησιώτες ευγενείς. Ο βασικός στόχος όμως είναι ο Ζαμπέλης, ο «δόχτορας» (ή «νιος»), ο οποίος κατηγορείται από τον φλάρη (φλάρη-Διάβολο) για νόθος, με βάση κάποια στοιχεία που έχει στην κατοχή του και τα οποία δεν αργούν να εμφανιστούν: πρόκειται για κάποιες ερωτικές επιστολές της μητέρας του Ζαμπέλη καθώς και για μία τρίχα, η οποία συνδέεται με την ερωτική ζωή της («il pelo della putana» = η τρίχα της πόρνης). Ο φλάρης εμφανίζεται ξαφνικά να κρατά μια ζυγαριά. Βάζει στον ένα δίσκο την τρίχα και στον άλλο τον δόχτορα (Ζαμπέλη) και τους ζυγίζει. Η τρίχα (δηλαδή, η ερωτική δραστηριότητα της μητέρας του) είναι πάντα βαρύτερη, πράγμα που αποδεικνεύει πως ο δόχτορας δεν μπορεί να ξέρει ποιανού γιος είναι: «Quando una donna si abbandona in modo * * * * * * * * * * * * * αρο / όπου τον Έρωτα ποιεί ξαδέλφι με τον Χάρο come diavolo puoi sapere di chi sei figlioi tu?» [= Όταν μια γυναίκα παραδίνεται έτσι * * * * * * * * * * * * * αρο / όπου τον Έρωτα ποιεί ξαδέλφι με τον Χάρο πώς διάβολο μπορείς να ξέρεις ποιανού παιδί είσαι;] (φ 6α, AE 337 β 33-36). Η τρίχα της μητέρας άλλωστε δίνει και τον τίτλο στο σατιρικό ποίημα: «Non sarebbe male che il canto fosse intitolato Η τρίχα» [= Δεν θα ήταν άσχημο το τραγούδι να ονομαστεί Η τρίχα] (φ 5α, ΑΕ 335 β 13-14). Το ζύγισμα συνεχίζεται με επιμονή –στο μεταξύ ο φλάρης θα έχει ζυγίσει και άλλους επιφανείς επτανησιώτες, οι οποίοι προφανώς έχουν το ίδιο «στίγμα» με τον Ζαμπέλη. Στην περίπτωση του Ζαμπέλη, όμως, το ζύγισμα επαναλαμβάνεται χωρίς σταματημό και με αυξανόμενη ένταση, έτσι που ο ποιητής σκέφτεται να παρέμβει και να παρακαλέσει τον φλάρη να λυπηθεί τον νιο. Αλλά του φαίνεται ότι ο φλάρης του κάνει νόημα να ανεβεί και αυτός στην ζυγαριά για να τον ζυγίσει κι έτσι ξυπνά τρομαγμένος.

Εκδόσεις: Η Τρίχα δεν συμπεριλήφθηκε στην πρώτη μεταθανάτια έκδοση του σολωμικού έργου από τον Πολυλά (Διονυσίου Σολωμού Τα Ευρισκόμενα, Κέρκυρα [1859] 1998), μολονότι ο εκδότης είχε επισημάνει και αντιγράψει το έργο. Η Τρίχα έγινε για πρώτη φορά γνωστή το 1948, από τον Λίνο Πολίτη, ο οποίος και τη δημοσίευσε για πρώτη φορά στο τόμο Διονυσίου Σολωμού Άπαντα, τόμ. Β´: Πεζά και Ιταλικά, Έκδοση – Σημειώσεις Λίνος Πολίτης, Ίκαρος, Αθήνα [1955] 1986. Βλ. επίσης Louis Coutelle, Formation poétique de Solomos (1815-1833), Αθήνα, Ερμής 1977 καθώς και την αναλυτική μελέτης της Ελένης Τσαντσάνογλου, Μία λανθάνουσα ποιητική σύνθεση του Σολωμού. Το αυτόγραφο τετράδιο Ζακύνθου αρ. 11. Εκδοτική δοκιμή, Ερμής, Αθήνα 1982 [διδακτορική διατριβή: Θεσσαλονίκη 1978].