Κρεμόνα

Ο πρώτος σταθμός του μικρού Διονυσίου και του κηδεμόνα του Σάντο Ρόσι θα είναι η Βενετία. Ο Ρόσι εγκαθιστά τον Διονύσιο στο Λύκειο της Αγίας Αικατερίνης αλλά η προσαρμογή του αποδεικνύεται αδύνατη: «[…] μετ’ ολίγον αναγκάσθηκε να τον ανακαλέσει κοντά του, βλέποντας πραγματικώς από τα παράπονα των διδασκάλων, ότι ήταν αδύνατο να υποταχθεί εις την αυστηρότητα του σχολείου ο νέος ήδη μαθημένος να μην αισθάνεται άλλον χαλινόν ειμή της αγάπης.» (Πολυλάς 1859: δ´-ε´). Έτσι ο Διονύσιος πηγαίνει στην Κρεμόνα, για να βρίσκεται κοντά στον Ρόσι, και παρακολουθεί το Λύκειο της πόλης, από το οποίο θα αποφοιτήσει στις 30 Σεπτεμβρίου του 1815, μετά από αυστηρές εξετάσεις στα μαθήματα της Φυσικής, των Μαθηματικών, της Ρητορικής, της Πολιτικής Αγωγής και της Λογικής. Ανάμεσα στους καθηγητές του αυτών των χρόνων φαίνεται να ξεχωρίζουν τουλάχιστον τρία ονόματα, ο Τζιοβάνι Πίνι (Giovanni Pini), o Κόζιμο Γκαλεάτσο Σκότι (Cosimo Galeazzo Scotti) και o Μπερνάρντο Μπελίνι (Bernardo Bellini). Ο πρώτος και ο δεύτερος ήταν καθηγητές της Ρητορικής, ο τρίτος της Λατινικής και της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Με τον Πίνι, που ήταν γνωστός για τις φιλελεύθερες ιδέες του αλλά και για την ποιητική του ικανότητα, φαίνεται ότι ο Διονύσιος θα κρατήσει κάποια επαφή, αφού πολλά χρόνια αργότερα θα του στείλει το επίγραμμα «Εις Φραγκίσκα Φραίζερ» (1850). Ο Σκότι πάλι υπήρξε καθηγητής του το 1814 και το 1815 και τις χρονιές αυτές ο Διονύσιος πήρε το πρώτο βραβείο στη ρητορική, όπως φαίνεται από το πρώτο γράμμα προς τη μητέρα του, γραμμένο στις 4 Νοεμβρίου 1815: «Anche quest’anno ebbi il primo premio in Eloquenza; ne avrei avuto qualche altro se l’insensata parzialità del professore non me l’avesse rapito: forse avrà avuta parte anche la mia imprudenza.» [=Πήρα και τούτη τη χρονιά το πρώτο βραβείο στη ρητορική. θα ’παιρνα ακόμα και κάποιο άλλο, αν δεν μου το άρπαζε απ’ τα χέρια η παράλογη μεροληψία του καθηγητή. ίσως όμως να ’φταιξε σε τούτο και η δική μου η αστοχασιά.] (Πολίτης 1991: 50). Ο τρίτος καθηγητής, ο Μπερνάρντο Μπελίνι, λέγεται ότι έμεινε ενθουσιασμένος από τις επιδόσεις του Διονυσίου όχι μόνον στο μάθημα των Λατινικών και των Αρχαίων Ελληνικών αλλά και στην ποίηση, με την οποία ο Διονύσιος είχε ήδη αρχίσει να ασχολείται. Δίπλα στους τρεις αυτούς καθηγητές, θα πρέπει να προστεθεί και ο Διευθυντής του Λυκείου, ο αββάς Λουίτζι Μπελό (Luigi Bellò), που ήταν αγαπημένος δάσκαλος του Δον Σάντο Ρόσι, φίλος του Μόντι (Vincenzo Monti) και μεταφραστής (στα λατινικά) τόσο του Μόντι όσο και του Μαντσόνι (Alessandro Manzoni).

Το Λύκειο της Κρεμόνας πρόσφερε βέβαια στον Διονύσιο πολύ περισσότερα από τα μαθήματα που προέβλεπε o κύκλος σπουδών (Γραμματική, Λογοτεχνία, Αριθμητική, Ιστορία, Γεωγραφία, Ρητορική, Αρχαία Ελληνικά κ.ά.). Στα έξι χρόνια της διαμονής του ο Διονύσιος θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει τις γιορτές που οργανώνονται από το Λύκειο και φέρνουν σε επαφή τον σχολικό χώρο με τη ζωή της πόλης. Κεντρική δραστηριότητα στις γιορτές αυτές ήταν η ανάγνωση ποιημάτων. Οι ίδιοι οι καθηγητές, άλλωστε, είναι συχνά και ποιητές, όπως ο Πίνι, ο οποίος, για παράδειγμα συμμετείχε με ένα ποίημά του για τον Ναπολέοντα στη γιορτή που οργανώθηκε στο Λύκειο με αφορμή τη στέψη του Βασιλιά της Ρώμης και την οποία θα πρέπει να παρακολούθησε και ο Διονύσιος. Ποιήματα γράφουν όμως και οι μαθητές του Γυμνασίου και του Λυκείου και συχνά, στο πλαίσιο μαθητικών ποιητικών διαγωνισμών, τα παρουσιάζουν στο απαιτητικό ακροατήριο των καθηγητών και των φιλόμουσων της πόλης. Τα θέματα των ποιημάτων είναι λίγο-πολύ συμβατικά και μάλλον προκαθορισμένα, όπως φαίνεται από ένα πρόγραμμα μιας τέτοιας γιορτής, μιας «ακαδημίας» (accademia) όπως την αποκαλούσαν: «Ode sopra l’amicizia» (Ωδή για τη φιλία), «Ode sopra la guerra» (Ωδή πάνω τον πόλεμο), «Ode sopra la Verità» (Ωδή πάνω στην Αλήθεια), «Ode sopra la poesia» (Ωδή για την ποίηση), κ.ο.κ. Πρόκειται προφανώς για ποιητικές ασκήσεις, γραμμένες από “δημιουργούς” δεκαπέντε και δεκαέξι χρονών.