Ο Πόρφυρας

Η σύνθεση του Πόρφυρα συνδέεται, όπως άλλωστε τα περισσότερα ποιήματα του Σολωμού, με ένα πραγματικό γεγονός, τη θανατηφόρα επίθεση από καρχαρία (πόρφυρα, στο κερκυραϊκό γλωσσικό ιδίωμα) που δέχθηκε ένας άγγλος στρατιώτης, ο δεκαεννιάχρονος Ουίλιαμ Μιλς (William Mills), 19 Ιουλίου του 1847, στην Κέρκυρα. Η επεξεργασία του ποιήματος, που κράτησε σχεδόν δύο χρόνια, έως το 1849, δεν κατέληξε σε ένα οριστικό κείμενο. Ωστόσο, το ποίημα, χωρισμένο σε άνισα επεξεργασμένες ενότητες, δεν παρουσιάζει ανυπέρβλητες δυσκολίες στην ανάγνωση, ενώ αρκετές δυσκολίες παρουσιάζει η ερμηνεία του. Μέσω της πάλης του άγγλου στρατιώτη με την «άλογη τερατώδη δύναμη» («irrazionale forza mostruosa») του καρχαρία το ποίημα σχολιάζει τη σχέση του ανθρώπου και της φύσης, περιγράφει τον αγώνα του Καλού και του Κακού και προβάλει την ηθική και πνευματική νίκη του Καλού, καθώς ο νέος «τη στιγμή που ένιωσε σαν αστραπή να του κομματιάζεται το μπράτσο, άστραψε φως και γνώρισε τον εαυτό του» («Nel momento in cui senti come lampo spezzarglisi il braccio, s’accese lume e conobbe se stesso»).

Εκδόσεις: Το εκδοτικό πρόβλημα που θέτουν οι ανολοκλήρωτες επεξεργασίες του ποιήματος έχει αντιμετωπιστεί αρχικά από τον Πολυλά (Διονυσίου Σολωμού Τα Ευρισκόμενα, Κέρκυρα [1859] 1998), τον Λίνο Πολίτη («Για την έκδοση του Σολωμού. Α´: Έκδοση κριτική και έκδοση πανομοιότυπη, Β´: Ο “Πόρφυρας”. Εκδοτική δοκιμή», Γύρω στον Σολωμό, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1995) και στη συνέχεια, μετά την έκδοση των Αυτόγραφων Έργων του Σολωμού (1964), από τους: Γ. Κεχαγιόγλου («Προτάσεις για τον “Πόρφυρα”», Αφιέρωμα στον καθ. Λ. Πολίτη, Θεσσαλονίκη 1979). Σ. Α. Καββαδία, «Εκδοτική δοκιμή στον Πόρφυρα του Δ. Σολωμού», περ. Πόρφυρας 47 (Οκτώβριος – Δεκέμβριος 1988) 7-24. Στ. Αλεξίου (Διονυσίου Σολωμού, Ποιήματα και Πεζά, Στιγμή, Αθήνα 1994).